Gisteren kwam ik tot een verrassende ontdekking.
In Hoofdstuk 11: Godenwerk komen de woorden Cultus en Culten voor.
Ik ging te raden bij de Dikke van Dale om er zeker van te zijn wat die woorden betekenen.
cultus
cul·tus
/kʏltʏs/
zelfstandig naamwoord • de m • culten of cultussen
1824, Latijn [bebouwing van land, beschaving, verering]
- openbare aanbidding van God, verering van heiligen
- eredienst, verering•een cultus met iets bedrijven
ook als tweede lid in samenstellingen als de volgende, waarin het eerste lid de persoon, het dier e.d. noemt die (op overdreven wijze) vereerd wordt: afgodencultus, beeldcultus, beeldencultus, celebritycultus, dodencultus, kattencultus, maagdencultus, Mariacultus, moedercultus, vadercultus
He, zag ik toen, het meervoud van cultus is culten
(ook cultussen). Da's raar want ik ken het ook in een andere betekenis, zoals het in het boek ook wordt gebruikt. Dus ging ik kijken bij het woord cult.
cult
cult (geen afbreking)
/kʏlt/
zelfstandig naamwoord • de m • g.mv.
Engels
dubbelgangers
- levensstijl van bep. jeugdgroepen met een geheel eigen mode, muziek enz.
- niet-commerciële film (e.d.) gemaakt door iem. uit de scene, die daar bovendien vaak een belangrijke identificerende of richtingaangevende rol voor gaat spelen
ook als eerste lid in samenstellingen als de volgende, waarin het tweede lid een kunstvorm, de beoefenaar daarvan e.d. noemt: cultboek, cultdisco, cultfilm, culthorror, culthumor, cultmovie, cultnovelle, cultopname, cultplaat, cultporno, cultroman, cultschrijver, cultsoap, cultwestern
Drie dingen vielen op
- dit is niet een cult zoals bedoelt wordt in OdM
- g.mv. Dat betekent "geen meervoud", dus geen culten of cults
- dubbelgangers, wat zou dat zijn?
Dat bleek om het volgende te gaan:
cult: subcultuur
kult: 2e en 3e persoon enkelvoud van kullen (foppen; flauwekul verkopen)
Het lijkt er op dat culten het meervoud is van cultus. Maar door die dubbelganger bedacht ik me dat er misschien weer eens een spellingshervorming is geweest en moeten we culten (religieuze groep) nu als kulten schrijven.
Maar helaas. De woorden die beginnen met dezelfde letters zijn: kulturhus, kulturkampf en Kultuurkamer. Het hus is Zweeds en de andere twee kun je wel raden.
En kult is een vervoeging van het werkwoord kullen, zoals al bij Dubbelgangers stond.
Maar dat is raar, want ik zou culten gewoon gebruiken en dan niet als meervoud van cultus. Waar is dat woord gebleven?
Hoe zit het met de Engelsen, die veranderen hun taal niet elke tien jaar dus daar zal Cult nog wel bestaan, toch?
Definition of cult in English:
cult
noun
- A system of religious veneration and devotion directed towards a particular figure or object. ‘the cult of St Olaf’
- A relatively small group of people having religious beliefs or practices regarded by others as strange or as imposing excessive control over members. ‘a network of Satan-worshipping cults’
- A misplaced or excessive admiration for a particular thing. ‘the cult of the pursuit of money as an end in itself’
- A person or thing that is popular or fashionable among a particular group or section of society.‘the series has become a bit of a cult in the UK’as modifier ‘a cult film’
Origin
Early 17th century (originally denoting homage paid to a divinity): from French culte or Latin cultus ‘worship’, from cult- ‘inhabited, cultivated, worshipped’, from the verb colere.
Dat is precies wat we willen, in de Dikke van Dale wordt alleen nog betekenis 2. gebruikt. Waar is betekenis 1 en in het bijzonder 1.1 gebleven?
Wat ik weleens doe als ik een woord uit een andere taal wil weten, dan gebruik ik daar Wikipedia voor. Je gaat dan naar een term, en in de linkerkolom staat een hele rij met talen waarin het zelfde onderwerp in is vertaald. Zo kun je makkelijk Nederlandse woorden vertalen naar heel veel anderen. Vandaag doe ik het omgekeerde. Ik ga naar het Engelse Cult en zoek dan de Nederlandse vertaling. Easypeasy.
Ik kijk in de linkerkolom en zoek naar Dutch...
- فارسی
- 中文
- 日本語
- 粵語
- 한국어
- Русский
- Bosanski
- Bân-lâm-gú
- Cymraeg
- Hrvatski
- Interlingua
- Latina
- Norsk
- Norsk nynorsk
- Slovenščina
- Suomi
- Tiếng Việt
- Türkçe
- ไทย
Huh Er is geen Nederlands lemma voor Cult? (die is er wel maar dan alleen voor Cultus via het Engelse Cult (religious practice))
Maar hoe noemen we dan zo'n afgescheiden religieuze groep?
Na nog meer rondklikken op Wikipeadia vond ik Sekte, en dat is schijnbaar de gangbare term voor zo'n groep. terug naar van Dale.
sekte
sek·te
zelfstandig naamwoord • de ] • sekten of sektes
1348 ‘partij’ Frans secte
- soms met ongunstige bijbetekenis de gezamenlijke aanhangers van een, m.n. godsdienstige, gezindheid, die op bepaalde punten afwijkt van een meer oorspronkelijke waaruit zij is voortgekomen; in de christelijke kerken m.n. groepering die zich afsplitst van een kerkgemeenschap op grond van afwijkende opvattingen betreffende een of meer geloofspunten
•een sekte stichten
Wat de vertalers hier mee moeten? Ik weet het niet. Als ik niet had opgezocht wat Cultus precies betekent was ik er nooit achter gekomen dat deze verandering er was geweest. Wat denken jullie bij sekten en culten? De connotaties kunnen verschillen, vind je de ene negatiever dan de andere? Of is er voor jou een ander verschil tussen de twee woorden (los van wat er in woordenboeken en andere boeken wordt geschreven)?